Driemaal is scheepsrecht: met Snapdragon 8cx SoC wil Qualcomm de laptopmarkt veroveren
Op de derde en laatste dag van haar Snapdragon Tech Summit 2018 heeft Qualcomm haar derde generatie chip voor Windows laptops geïntroduceerd. In tegenstelling tot eerste twee exemplaren is de nieuwe Snapdragon 8cx is geen smartphonechip met een nieuwe naam, maar een SoC die specifiek voor gebruik in laptops is ontwikkeld.
Zo’n anderhalf jaar geleden werd duidelijk dat Qualcomm met haar ARM-gebaseerde processors de markt voor Windows laptops wil veroveren. De belofte is “always on, always connected”; Qualcomm belooft laptops die meerdere dagen werken op één acculading, direct beschikbaar zijn wanneer je ze aanzet, altijd verbonden zijn via een ingebouwde 4G-verbinding en daarnaast dun, stil en koel zijn. What not to like? zou je denken. Microsoft heeft Windows 10 geschikt gemaakt voor de ARM-architectuur waar de Qualcomm chips gebruik van maken. Moderne UWP (Universal Windows Platform) apps draaien native, maar de achilleshiel is dat voor traditionele Win32 applicaties de X86-architectuur van Intel en AMD processors geëmuleerd worden. En dat vergt dusdanig veel processorkracht dat bij traditionele apps Qualcomm (vooralsnog) niet in de buurt komt van het prestatieniveau van Intel en AMD.
De eerste Qualcomm-gebaseerde laptops, zoals die vorig jaar tijdens het Snapdragon Tech Summit werden aangekondigd, draaiden op de Snapdragon 835, Qualcomms 2017 high-end smartphone SoC. Afgelopen Computex introduceerde Qualcomm voor de tweede generatie apparaten de Snapdragon 850, de facto een Snapdragon 845 (bekend van smartphones) op een hogere klokfrequentie. Tot nu toe zijn er slechts twee Snapdragon 850 gebaseerde machines aangekondigd, de Lenovo Yoga C630 en de Samsung Galaxy Book 2, beide niet beschikbaar in Nederland. Vandaar kondigt Qualcomm voor de derde generatie Windows-machines de Snapdragon 8cx aan, waarbij de X staat voor Extreme.
De Snapdragon 8cx heeft veel overeenkomsten met de eerder deze week aangekondigde Snapdragon 855, maar is zeker geen kopie van die chip. Zo heeft de 8cx een krachtigere GPU, meer cache en meer geheugenkanalen. Net als de Snapdragon 855 is de 8cx geproduceerd bij TSMC middels hun 7nm N7 procedé. Daardoor neemt Qualcomm een duidelijke voorsprong op Intel en AMD, welke voor hun laptopchips nog op 14nm/12nm zitten.
De GPU binnen de 8cx luistert naar de naam Adreno 680 Extreme en is volgens Qualcomm 2x sneller dan de GPU van de Snapdragon 850 en 3,5x sneller dan die uit de Snapdragon 835. De GPU is compatible met DirectX 12, maar wij verwachten dat de functionaliteit beperkt is tot feature level 11_1, net als de bestaande Qualcomm chips. De CPU luistert naar de naam Kryo 495 en bestaat uit acht cores. Vermoedelijk gaat het net als bij de Snapdragon 855 om vier Cortex A76 derivaten en vier Cortex A55 afgeleiden. De klokfrequenties heeft Qualcomm nog niet bekend gemaakt. Qualcomm geeft aan dat de CPU in totaal 10 MB cache heeft, flink meer dan z’n voorloper wat juist bij desktop-applicaties voor een aanzienlijke prestatiewinst zou moeten werken. Halverwege dit jaar vertelden CPU-ontwikkelaars van ARM ons tijdens hun jaarlijkse event al dat de beperkte cache-grootte van de meeste ARM-chips wat hen betreft de achilleshiel is voor gebruik in Windows-laptops, dus Qualcomm lijkt hier een belangrijke bottleneck te hebben aangepakt. Waar de Snapdragon 835 en 850 nog een 64-bit geheugenbus hadden, is die bij de Snapdragon 8cx geüpgrade naar 128-bit (8x 16-bit), vergelijkbaar met die van Intel en AMD laptopprocessors.
De SoC bevat verder hetzelfde Snapdragon X24 4G-modem als in de Snapdragon 855. Hiermee kunnen de laptops verbonden worden via LTE met een maximale downloadsnelheid van 2 Gbps. Waar de WiFi-controller binnen de 855 “802.11ax ready” is, heeft de 8cx een standaard 802.11ac controller aan boord.
Over de te verwachten prestaties gaf Qualcomm wat stevige, maar tegelijkertijd vage claims. Bij een stroomverbruik van ca. 15W zou de chip vrijwel net zo snel moeten zijn als een Intel Core i5 CPU uit de U-serie. Met een verlaagd stroomverbruik van 7W, volgens Qualcomm nodig voor passief gekoelde ultra-dunne laptops, zou Snapdragon 8cx juist twee keer sneller moeten zijn volgens de ontwikkelaars. Daarbij belooft men “multi day battery life” – wat neer zou komen op zo’n 25 uur bij “normaal gebruik”. Voor wie (terecht) opmerkt dat dat niet “meerdere dagen” is; Qualcomm gaat bij de claim uit van maximaal 10 uur daadwerkelijk gebruik per dag, waarmee het neer zou komen op 2,5 dag.
De bestaande Snapdragon 850 blijft vooralsnog bestaan en de nieuwe 8cx chip wordt daarboven gepositioneerd. De eerste apparaten gebaseerd op de nieuwe 8cx mogen we pas in het derde kwartaal van volgend jaar verwachten en zullen vermoedelijk tijdens de Computex beurs in juni aangekondigd worden. Qualcomm geeft aan dat we tegen die tijd ook meer details, zoals klokfrequenties, mogen verwachten.
In de tussentijd is Qualcomm ook druk in de weer met softwareleveranciers om meer traditionele Windows-software native te laten werken op ARM-gebaseerde apparaten. Zo geeft men aan dat men werkt aan een native versie van de Chromium browser (de open source versie van Google Chrome) en dat men daarnaast ook met Mozilla werkt aan een native versie van Firefox. Het gros van de bestaande software in de Windows Store zou inmiddels native geschikt moeten zijn voor de Qualcomm gebaseerde laptops.
Vooralsnog heeft Qualcomm weinig succes in de PC-markt. Bij Hardware.Info hebben we nog geen laptops met Snapdragon 835 of 850 kunnen testen (simpelweg omdat ze in ons land niet beschikbaar zijn), maar wat we weten van internationale collega’s is dat de prestaties niet best zijn, zeker wanneer traditionele software gedraaid wordt waarbij er geëmuleerd moet worden. De flinke prestatieboost van de onderliggende chip is dus geen overbodige luxe. Of de Snapdragon 8cx snel genoeg is om écht te gaan concurreren met Intel zullen onafhankelijke tests moeten uitwijzen. Het feit dat Qualcomm een specifieke chip (en dus geen rebranded model) voor dit gebruiksdoel uitbrengt geeft wel aan dat men deze markt zeer serieus neemt en vastbesloten is om er een succes van te maken.
