Kan kantoorverlichting ’s nachts niet uit? | Radar checkt

Wie 's avonds laat langs de Amsterdamse Zuidas rijdt of langs Haagse ministeries ziet vaak nog allerlei verlichting branden. Slecht voor de portemonnee en het milieu. Waarom brandt er lang na kantoortijd nog zoveel verlichting en wat kunnen we hiermee aan energie besparen? Verslaggever Fons Hendriks steekt zijn lichtje op.

Marjan Minnesma, directeur bij Urgenda stelde een 54-puntenplan op hoe we energie kunnen besparen. Eén van de punten is dat kantoren en bedrijven 's avonds het licht uitdoen. Volgens een conservatieve schatting kun je hiermee 0,2 megaton aan CO2-uitstoot besparen. Minnesma: 'Wij hebben berekend wat het kan schelen. Als je alle bedrijven – net zoals in Frankrijk - zou verplichten tot 6.00 uur het licht uit te zetten, dan scheelt dat net zoveel stroom als 150.000 huishoudens per jaar aan stroom verbruiken.' Dat is hetzelfde aantal wat de overheid bespaart door de maximumsnelheid op de snelweg te verlagen van 130 kilometer naar 120 kilometer per uur. En een snelheidsverlaging van 130 naar 100 kilometer scheelt zelfs 1,2 megaton.

Geen handhaving
Volgens Minnesma is er in Nederland al 10 jaar wetgeving om grootverbruikers energie te laten besparen. Alles waar je binnen vijf jaar resultaat van hebt en de investering kunt terugverdienen – bijvoorbeeld gloeilampen vervangen door energiezuinige ledverlichting – zou je als bedrijf moeten doen. Iemand moet dit alleen handhaven, en dat gebeurt niet. Minnesma heeft begin februari nog om tafel gezeten met vijf ministeries en minister Wiebes van Economische Zaken. Volgens haar is het probleem dat niemand zich verantwoordelijk voelt voor dit energieverbruik. En bij veel bedrijven is de energierekening maar een fractie van de kosten, dus het heeft geen prioriteit.

Frans verbod
De Franse regering besloot in 2013 dat verlichting in kantoren en winkelpanden 's avonds verplicht uit moet. In Nederland is het nooit tot zo'n verbod gekomen. De toenmalige minister Blok van Wonen antwoordde 7 jaar geleden op Kamervragen: 'Ik deel de mening dat het onnodig aan laten van verlichting energieverspilling is.' Er gebeurde verder niets. Een schatting van ECN, het nationale instituut voor energie-innovatie, becijferde toen dat er 536 miljoen kWh aan elektriciteit bespaard kan worden als onnodige verlichting na werktijd stelselmatig werd uitgedaan. Een gemiddeld huishouden verbruikt op jaarbasis 3500 kWh, dus je zou hier circa 150.000 huishoudens een jaar van stroom kunnen voorzien. Waarom is het zo lastig omdat lichtknopje uit te doen?

Consument betaalt de rekening
Mattheus Bleijenberg is landelijk projectleider van Nacht van de Nacht, een initiatief van diverse natuur- en milieufederaties. Het initiatief probeert al 15 jaar de overheid en gemeenten te verleiden om vaker het licht uit te doen en meer te werken met duurzame verlichting. 'Wat je ziet is dat het bij gemeenten en overheden de goede kant opgaat. Probeer op zoveel mogelijk plekken lantaarnpalen te doven, dimmen en over te gaan op ledverlichting. Alleen bij bedrijven zie je het tegenovergesteld gebeuren. Ledverlichting is goedkoper en ze laten de hele nacht de reclameverlichting branden. In feite betaal jij als consument die hogere rekening.'

Ministeries scoren slecht
Fons Hendriks gaat zelf op onderzoek. Hij checkt op een doordeweekse dinsdagavond bij drie ministeries hoeveel licht er nog brandt. Bij het ministerie van Binnenlandse Zaken brandt bijna op alle verdiepingen nog kantoorverlichting. Bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op twee van de vier verdiepingen en bij het ministerie van Economische Zaken is nog 50 procent van de lampen aan. De overheid deed het tijdens deze steekproef beduidend slechter dan het bedrijfsleven.

25% minder energiegebruik
We kregen vanuit de overheid de volgende reactie:

'Vanuit enkele ministeries kreeg ik je vraag over verlichting in rijkskantoren doorgestuurd. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft het beheerder over deze panden, daarom beantwoord ik je vraag graag.
Met betrekking tot jullie steekproef kunnen wij niet inschatten wanneer jullie momentopname bij de rijkskantoren plaatsvond en of er mogelijk een samenhang is met laat doorwerkende medewerkers, een surveillanceronde van een beveiliger, schoonmaak-, of onderhoudswerkzaamheden. Daarnaast komt het wel eens voor dat verlichtingssensoren defect raken, in dat geval laten wij dit controleren. Want wij delen uw mening dat energiegebruik waar mogelijk beperkt dient te worden.

Als grootste vastgoedbezitter moet, wil én kan het Rijksvastgoedbedrijf een forse bijdrage leveren aan een beter klimaat. Met verschillende maatregelen en innovaties vermindert het Rijksvastgoedbedrijf het gebruik van energie in rijkskantoren. Bijvoorbeeld door kantoren efficiënter te gebruiken, klimaatinstallaties te optimaliseren en gebruik te maken van energiezuinige verlichting en sensoren. Tot 2020 dringen we zo het energiegebruik terug met in totaal 25% ten opzichte van 2008. Voor meer informatie en een stappenplan hoe we onze kantoren verduurzamen, zie: https://www.rijksvastgoedbedrijf.nl/expertise-en-diensten/duurzaamheid/strategie-voor-verduurzaming-routekaarten.'

Bewegingssensoren
Bij het hoofdkantoor van ABN Amro brandt er noodverlichting en hier en daar een lamp. De rest van het pand is aardedonker. Coolblue heeft in hun pand aan de Amsterdamse Zuidas meer licht aan. De woordvoerster zegt dat ze bewegingssensoren te hebben. Dan moet er tijdens onze steekproef wel veel activiteit geweest zijn, want er brandt om 23.00 uur nog een puist aan licht. Misschien was er veel activiteit omdat het bedrijf twee dagen later hun jaarcijfers presenteerde? Ook Deloitte was felverlicht. De woordvoerster zegt: 'We huren niet alle verdiepingen in The Edge. Er zitten meerdere bedrijven. Maar Deloitte heeft ook bewegingssensoren en de lampen zijn ook nog dimbaar.' Van Lanschot Kempen zegt ook dat de lichten 's avonds alleen aangaan bij beweging. 'Waarschijnlijk waren mensen van corporate finance nog aan het werk. We letten wel degelijk op de kosten en daarom hebben we ook een sensorensysteem laten aanleggen', zegt de woordvoerder de volgende dag. Het kan natuurlijk ook zijn dat de schoonmakers of de beveiliger net zijn ronde maakt door het gebouw.